Αρχική » Οι περίφημες πίτες της Θεσσαλίας

Οι περίφημες πίτες της Θεσσαλίας

Οι πίτες της Θεσσαλίας μοσχοβολούν παράδοση, μεράκι και αγάπη. Αλμυρές ή γλυκιές, με φύλλο αριστοτεχνικά ανοιγμένο ή χωρίς, αναδεικνύουν τη γαστρονομική παράδοση της Θεσσαλίας

Οι πίτες της Θεσσαλίας
photo: pexels

Οι πίτες της Θεσσαλίας μοσχοβολούν παράδοση, μεράκι και αγάπη. Αλμυρές ή γλυκιές, με φύλλο αριστοτεχνικά ανοιγμένο ή χωρίς, αναδεικνύουν τη γαστρονομική παράδοση της Θεσσαλίας έχοντας ως μυστικό της επιτυχίας τους τη μαεστρία και τη χρήση των εκλεκτών, ντόπιων φρέσκων υλικών της εύφορης θεσσαλικής γης.

Το μυστικό της νοστιμιάς είναι η απλότητα

Το κρέας, το ρύζι, ο τραχανάς, τα χόρτα εποχής, η κολοκύθα, το τυρί, το γάλα είναι τα υλικά με τα οποία οι Θεσσαλές έφτιαχναν και φτιάχνουν ακόμα και σήμερα τις πεντανόστιμες κρεατόπιτες τους, τις χορτόπιτες, τις τραχανόπιτες, τις γλυκιές ή αλμυρές κολοκυθόπιτες, τις περίφημες γαλατόπιτες.

 

Κάθε περιοχή έχει και την πίτα της, όπως η Καρδίτσα την περίφημη μπατζίνα φτιαγμένη από κολοκύθα και ένα μείγμα χυλού, που αντικαθιστά το φύλλο. Στην περιοχή των Αγράφων το σήμα κατατεθέν είναι ο πλαστός, χορτόπιτα φτιαγμένη με χόρτα εποχής, όπου και εδώ το φύλλο αντικαθίσταται από μείγμα χυλού.  Σίγουρα έχετε ακούσει και τη στριφτή της Αλοννήσου και της Σκοπέλου, μια πεντανόστιμη τηγανιτή πίτα με το χαρακτηριστικό της σπειροειδές σχήμα και το τραγανό φύλλο, που αγκαλιάζει το νόστιμο ντόπιο κατσικίσιο τυρί.

 

Οι θεσσαλικές πίτες ανέκαθεν φτιάχνονταν με απλά υλικά, πάντα φρέσκα και εποχιακά. Η επιτυχία και η νοστιμιά τους στηρίζονταν κυρίως στη φαντασία των νοικοκυρών, που έπρεπε με λίγα υλικά να ταΐσουν πολυμελείς, τις περισσότερες φορές, οικογένειες.

 

Πολλά υλικά που χρησιμοποιούνταν στη γέμιση παρασκευάζονταν από τις ίδιες τις νοικοκυρές κάθε καλοκαίρι, όπως τραχανάς, πλιγούρι και χυλοπίτες. Επιπλέον νοστιμιά προσέφερε και η λίπα, το λίπος δηλαδή του χοιρινού κρέατος, το οποίο αντικαθιστούσε το ακριβό λάδι και το οποίο προερχόταν από το γουρούνι, που έσφαζε η οικογένεια τα Χριστούγεννα. 

Ένα φαγητό με ιστορία αιώνων

Η ευκολία και η ταχύτητα της παρασκευής και της εκτέλεσης, μαζί με τη νοστιμιά οδήγησαν στην καθιέρωση της πίτας ως βασικό πιάτο στο καθημερινό οικογενειακό τραπέζι στη Θεσσαλία. Θα μπορούσε μάλιστα να πει κάποιος πως η πίτα, πέρα από μια παραδοσιακή συνταγή, αποτελεί και έναν έμμεσο μάρτυρα των συνθηκών διαβίωσης και της καθημερινότητας της οικογένειας του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, όταν οι γυναίκες έχοντας ενεργό ρόλο στις σκληρές αγροτικές εργασίες, σε συνδυασμό με τη φροντίδα των παιδιών και του νοικοκυριού, χρειάζονταν να επινοήσουν γρήγορες και εύκολες λύσεις για την ετοιμασία του οικογενειακού τραπεζιού.

 

Σε χωριά των Τρικάλων και της Καρδίτσας το ψήσιμο της πίτας γινόταν στη λεγόμενη μπόντζα, μια κατασκευή σε σχήμα ταψιού φτιαγμένη από κοκκινόχωμα και νερό, που ήταν είτε ενσωματωμένη στο δάπεδο είτε ελεύθερη στην αυλή του σπιτιού. Σε άλλους ορεινούς και πεδινούς οικισμούς καθιερώνεται σταδιακά στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα ο κτιστός οικιακός φούρνος στις αυλές των σπιτιών.

 

Πρωτοχρονιάτικη κρεατόπιτα

Μια πίτα συνυφασμένη με την παράδοση της Θεσσαλίας είναι και η πρωτοχρονιάτικη κρεατόπιτα, κατά κανόνα αλμυρή, με στρώσεις λεπτών φύλλων και γέμιση από χοιρινό κρέας, ρύζι ή τραχανά. Κόβεται το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς και τα κομμάτια της μοιράζονται σε κάθε μέλος της οικογένειας.

 

Σύμφωνα με το έθιμο, εκτός από το νόμισμα συνήθιζαν τα παλαιότερα χρόνια να κρύβουν μέσα στην πίτα και προϊόντα σχετιζόμενα με τις εργασίες των μελών της οικογένειας, όπως σιτάρι, κλήμα, καλαμπόκι, άχυρο. Το είδος του προϊόντος που θα τύχαινε στον καθένα καθόριζε και την ανάληψη των αντίστοιχων ευθυνών. Έτσι αυτός που έβρισκε το κλήμα επιφορτιζόταν με τις εργασίες στα αμπέλια, εκείνος που έβρισκε το σιτάρι αναλάμβανε τις γεωργικές δουλειές και φυσικά εκείνος που έβρισκε το νόμισμα ήταν ο τυχερός, που θα είχε την τύχη με το μέρος του καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

 

Οι πίτες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ελληνική παράδοση και το παραδοσιακό, οικογενειακό τραπέζι. Φέρνουν στο νου αναμνήσεις, εικόνες της γιαγιάς που ζυμώνει, οικειότητα και μια αίσθηση τρυφερότητας και φροντίδας. Προφανώς γιατί οι πίτες έχουν τις ρίζες τους στη φροντίδα της γυναίκας προς τους οικείους της μέσα από την ετοιμασία του φαγητού. Όταν έρθετε στη Θεσσαλία μην παραλείψετε να γευτείτε τις παραδοσιακές και πεντανόστιμες πίτες της, φτιαγμένες χρόνια τώρα με μεράκι και αγάπη.

 

Ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν από: Γουριώτη Λ.-Μητροφάνης Γ., Θεσσαλία. Σιτάρι-Αλεύρι-Ψωμί. Παράδοση και εκσυγχρονισμός, Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, εκδόσεις Καπόν, Λάρισα 1999.

Διαβάστε ακόμα:

Μετάβαση στο περιεχόμενο