Ιστορία

Με ίχνη διαχρονικής κατοίκησης, ήδη από την Παλαιολιθική περίοδο, η Θεσσαλία υπήρξε ανέκαθεν κομβικό σημείο και σταυροδρόμι, ένα πολιτισμικό παλίμψηστο με τα σημάδια της ιστορίας ορατά, όπου και αν στρέψετε το βλέμμα σας.

Από τους διάσπαρτους στη θεσσαλική γη λοφίσκους, που μαρτυρούν τις πολυπληθείς προϊστορικές θέσεις (μαγούλες), από το Σέσκλο και το Διμήνι, δύο από τους πρωιμότερους οργανωμένους νεολιθικούς οικισμούς στην Ελλάδα και την Ευρώπη, μέχρι το σήμερα, η Θεσσαλία προσφέρει από μόνη της ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο.

Το πέρασμα από την Εποχή του Λίθου στην Εποχή του Χαλκού βρίσκει την περιοχή κατοικημένη με οικισμούς, που πληθαίνουν κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού ενώ κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία αναπτύσσονται πόλεις και βασίλεια, μεταξύ των οποίων η Ιωλκός, σημαντικό μυκηναϊκό κέντρο.

Κατά την Πρωτογεωμετρική περίοδο, οι μετακινήσεις διαφόρων φύλων σηματοδοτούν πληθυσμιακές ανακατατάξεις. Οι Θεσσαλοί εγκαθίστανται αρχικά στη βορειοδυτική Θεσσαλία και σταδιακά κυριαρχούν και στην ευρύτερη περιοχή, εκτοπίζοντας τα προϋπάρχοντα φύλα (μεταξύ άλλων Δόλοπες, Αινιάνες, Περραιβοί) ενώ οι Μάγνητες, εκτοπισμένοι και αυτοί, εγκαθίστανται στα ανατολικά, στην περιοχή του Πηλίου και της Όσσας. Από τον 6^ο π.Χ αιώνα η Θεσσαλία θα πορευθεί οργανωμένη διοικητικά σε τέσσερις περιφέρειες (τετράδες), τη Θεσσαλιώτιδα, την Πελασγιώτιδα, την Εστιαιώτιδα και τη Φθιώτιδα έχοντας ηγετικό ρόλο απέναντι στους περίοικους λαούς.

Από το 354/3 η Θεσσαλία βρίσκεται υπό μακεδονική κυριαρχία ενώ το 197 π.Χ περνάει στα χέρια των Ρωμαίων μετά την ήττα του μακεδονικού στρατού στις Κυνός Κεφαλές. Η πορεία της περιοχής κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και τη βυζαντινή περίοδο αποκαλύπτεται μέσα από τα αρχαιολογικά κατάλοιπα και τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών. Ναοί, λουτρά, κάστρα, ψηφιδωτά δάπεδα από πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες, τοιχογραφίες, επιγραφές είναι μερικά μόνο από εκείνα, που μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες.  

Κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο, η Θεσσαλία ανήκει στο Δεσποτάτο της Ηπείρου ενώ από το 1309 βρίσκεται υπό την κυριαρχία των Καταλανών μέχρι το 1333, οπότε ξαναγίνεται βυζαντινή επαρχία. Στα μέσα του 14^ου αιώνα τίθεται υπό τη σέρβικη διοίκηση του Σέρβου Κράλη Στέφανου Δουσάν ενώ λίγο αργότερα, στα 1386  πραγματοποιείται η πρώτη προσπάθεια κατάληψης της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς. Ολόκληρη η Θεσσαλία θα βρεθεί υπό οθωμανική κυριαρχία μετά το 1445 και θα απελευθερωθεί το 1881 με την προσάρτησή της στην Ελλάδα.

Ο 18ος και οι αρχές του 19^ου αιώνα αποτελούν για πολλές θεσσαλικές περιοχές μια περίοδο ιδιαίτερης άνθησης, λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου, μέσω της εξαγωγής προϊόντων της τοπικής οικοτεχνίας (μετάξι, βαμβακερά νήματα, σκουτιά και άλλα). Μάρτυρες αυτής της άνθησης είναι και τα πολυάριθμα αρχοντικά στα θεσσαλικά χωριά, όπως στα Αμπελάκια, όπου λειτούργησε και ο πρώτος συνεταιρισμός, η περίφημη Συντροφία των Αμπελακίων.

Στα τέλη του 19^ου αιώνα, μετά την προσάρτηση της στην Ελλάδα το 1881,  η Θεσσαλία αναπτύσσεται βιομηχανικά, με τον Βόλο να μετασχηματίζεται σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της Ελλάδας. Τα σωζόμενα βιομηχανικά κτήρια στις θεσσαλικές πόλεις, άλλα σήμερα συντηρημένα και άλλα, δυστυχώς, ερειπωμένα, μαρτυρούν την βιομηχανική αυτή πορεία και ανάπτυξη.

Η αρχή του 20^ου αιώνα σφραγίστηκε με ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα-σταθμούς στη θεσσαλική και γενικότερα στην ελληνική ιστορία. Την αιματηρή εξέγερση των αγροτών στο Κιλελέρ το 1910, που αποτέλεσε την κορύφωση του λεγόμενου αγροτικού ζητήματος, που επιλύθηκε με την αναδιανομή της γης. Η αγωνιστικότητα των Θεσσαλών έγινε αισθητή και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Θεσσαλία αποτέλεσε το επίκεντρο της Εθνικής Αντίστασης.